«Սաֆարովները գալիս են ապացուցելու, որ Ադրբեջանը պետություն չէ, այլ ընդամենը խողովակաշար»

irates.am կայքէջի հարցերին պատասխանում է ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ ԱՐՏԱԿ ԶԱՔԱՐՅԱՆԸ:

-Ըստ Ձեզ, ինչպե՞ս ընկալվեց Պարույր Հայրիկյանի դեմ կատարված մահափորձը միջազգային մասշտաբով, այն ի՞նչ ազդեցություն կթողնի Հայաստանի վարկանիշի վրա:
-Ցավում եմ կատարվածի համար: Բազմաթիվ գնահատականներ են տրվել այդ սադրիչ արարքին, այդ թվում նաև` օտար մամուլում: Եվս մեկ անգամ ասենք, որ այս փուլում հատկապես այն նպատակ ուներ աղավաղելու մեր երկրում տեղի ունեցող գործընթացները, այն ուղղված էր մեր պետության վաղվա օրվա նկատմամբ ձևավորվող վստահության դեմ: Կարծում եմ` դեռևս կան ուժեր (ներքին կամ արտաքին` տվյալ պարագայում կարևոր չէ), որոնք կփորձեն պայքարել մեր երկրում ձևավորված հանդուրժողականության, հասարակական կոնսոլիդացիայի ու ներքաղաքական կայունության դեմ: Մենք բոլորս միասին պետք է առավել քան զգուշավոր լինենք մեր բոլոր գործողություններում: Այսօր մենք գտնվում ենք աշխարհաքաղաքական ու տարածաշրջանային զարգացումների որոշակի շրջադարձային փուլում: Հետագա զարգացումներում կարող է էլ ավելի մեծ լինել Հայաստանի Հանրապետության դերակատարությունը: Դրանով պայմանավորված հատկապես մեծ է միջազգային հանրության ուշադրությունը մեր նախագահական ընտրությունների բոլոր փուլերի վրա: Այսօր ՀՀ նախագահի բոլոր թեկնածուներից, ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացուց, անկախ իր զբաղմունքից ու գործունեության բնույթից, պահանջվում է պատասխանատվության բարձր մակարդակ: Անկախ ամեն ինչից, մենք բոլորս համատեղ ջանքերով պետք է պատվով, հաջողությամբ, իրավական բոլոր ընթացակարգերին համապատասխան անցկացնենք մեր երկրի նախագահի ընտրությունները, և այն պետք է արժանանա միջազգային հանրության ու դիտորդական առաքելությունների բարձր գնահատականին: Սա ապահով ապագայի, ապահով Հայաստանի համար մեզ տրված բացառիկ, գուցե և պատմական շանս է, և որևէ մեկն իրավունք չունի այն փչացնելու:
-Արտաքին քաղաքականությունում ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ներդրեց նոր ֆուտբոլային դիվանագիտություն, որի վերաբերյալ տեսակետները բաժանվեցին երկու մասի: Մի հատվածը այն հաջողված է համարում, մյուսը համոզված է, որ այն ավելի վատ հետևանք ունեցավ: Այժմ նախագահական ընտրություններ են և, ըստ Ձեզ, գործող նախագահը արտաքին քաղաքականությունում ի՞նչ ձեռքբերումներ է ունեցել, որոնք կարող են այսօր դիվիդենդներ բերել նրան:
-Մեկ հարցազրույցում վերլուծել և ներկայացնել վերջին հինգ տարվա ձեռքբերումների ամբողջական սպեկտրն անհնար է: Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունն այս տարիներին մեծ ջանքեր է ներդրել ուղղված երկրի արտաքին անվտանգության բաղադրիչի ամրապնդմանը, երկրի զարգացման համար արտաքին բարենպաստ պայմանների ապահովմանը, միջազգային ասպարեզում մեր հեղինակության և դիրքերի ամրապնդմանը, տարբեր մայր ցամաքներում Հայաստանի բարեկամների թվի ավելացմանը, միջազգային կազմակերպություններում և գործընթացներում ներգրավվածության խորացմանը, արտերկրում հանրապետության և նրա քաղաքացիների շահերի պաշտպանությանը, բարեկամ և գործընկեր երկրների հետ համագործակցության առավել ամրապնդմանը, արտերկրում հայկական մշակութային ժառանգության պահպանմանը, միջազգային հարաբերություններում դրական օրակարգ ձևավորող և մեր շահերին համահունչ նախաձեռնությունների իրականացմանը: Սակայն հիմնական ձեռքբերումը համարվում է տարածաշրջանային կայունության և անվտանգության ապահովումը: Այսինքն` հարաբերական խաղաղության ամրապնդման գործընթացներին զուգահեռ ավելացան պաշտպանունակության և անվտանգության ռեսուրսները: Այս պայմաններում ԼՂՀ խնդրի խաղաղ կարգավորման գործընթացը պահվեց այն ընկալման շրջանակում, համաձայն որի ԼՂ բնակչությունը պետք է լիարժեք հնարավորություն ունենա, միջազգայնորեն ընդունված ինքնորոշման իրավունքի իրացման միջոցով, իր վերջնական կարգավիճակն ու ճակատագիրը որոշելու համար:
-Դուք ընդգծեցիք հարաբերական խաղաղությունը, որպես ձեռքբերում, սակայն այն ձեռք է բերվել և պահպանվել է ՀՀ նախկին երկու նախագահների օրոք: Այս դեպքում կարո՞ղ ենք ասել, որ ապահովվել է արդեն ձևավորված քաղաքականության շարունակականությունը:
-Հայաստանը, այո, վարել և վարում է փոխլրացման քաղաքականություն: ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման հինգ տարիներին այդ քաղաքականությունն ավելի կայուն հիմքեր է ձեռք բերել: Դրա արդյունքում Հայաստանն աստիճանաբար օբյեկտից վերածվում է սուբյեկտի, ինչն արդեն ձեռքբերում է: Այսինքն, Հայաստանի դիվանագիտական գործոնը սկսում է աշխատել, Հայաստանը դիտարկում են որպես քաղաքական իրողությունների ինքնուրույն դերակատար, և որոշ հարցերում կարողանում է ազդեցություն ունենալ զարգացումների վրա` ուղղակի կամ անուղղակի: Սա նուրբ և լուրջ առաջընթաց է: Համաձայնեք, որ ներկայիս բավականին խճողված արժեհամակարգային դաշտում, տրանսազգային և էթնոքաղաքական շահերի պայմաններում, երբ Հայաստանը կարողանում է իր սեփական շահերը ներմուծել և ստանալ դիվիդենդներ, դա վկայում է նրա արտաքին քաղաքականության ճկունության, ճշգրիտ հաշվարկների և գործողությունների մասին:
-Այսինքն` մենք կարող ենք ասել, որ Հայաստանն իր վարած քաղաքականության արդյունքում հավասար գործընկեր է շատ այլ երկրների հետ:
-Շատ հարաբերություներում` այո: Չմոռանանք, իհարկե, որ համեմատությունը պետք է անել այն խնդիրներում, որոնք անմիջականորեն առնչվում են մեր տարածաշրջանին կամ նրա շուրջ են:
-Լավ, օրինակ, ո՞ր ոլորտներում կարող ենք հավասարության նշան դնել:
-Ռազմաքաղաքական համագործակցության, տարածաշրջանային անվտանգության, կոմունիկացիոն, միջազգային երկկողմ ու բազմակողմ հարաբերությունների, օրակարգային տարբեր հարցերում և այլն:
- Եթե դիտարկում ենք Ադրբեջանի և Հայաստանի նկատմամբ միջազգային կառույցների մոտեցումը, ապա շատ հարցեր են առաջանում: Երբ Ադրբեջանը դիվանագիտական կոշտ խախտումներ է թույլ տալիս կամ ոտնահարում է միջազգային օրենքները, նույն միջազգային կառույցները նրա նկատմամբ կոնկրետ սանկցիաներ չեն կիրառում: Սակայն շատ խիստ են լինում Հայաստանի նկատմամբ, երբ նա մի փոքր սխալ է թույլ տալիս: Ինչո՞վ եք պայմանավորում գործող երկակի ստանդարտները։
-Այն, որ միջազգային հանրությունը Հայաստանին և Ադրբեջանին իրար հետ չի համեմատում, արդեն լավ է: Եթե Ադրբեջանը չի պատժվում, ապա նշանակում է, որ նրա ժողովրդավարությունը որևէ մեկի համար էական չէ, և այն դիտարկվում է, որպես միայն նավթ կամ գազ մատակարարող երկիր: Բնականաբար, նման երկրները չեն կարող ունենալ սոցիալ-քաղաքական երկարատև հաջողություններ: Արդյունքը մենք այսօր տեսնում ենք, ինչպես է Ալիևի և նրա վարչակազմի նկատմամբ ձևավորվում հասարակության դժգոհությունների ալիքը: Այն, որ Ադրբեջանում այսօր հասարակությունն ընդվզում է իշխանությունների դեմ, այն բանի հետևանքն է, որ միջազգային հանրությունը համարժեք չի արձագանքում Ադրբեջանի ներքին խնդիրներին: Օրինակ, երբ Ադրբեջանի ազդեցության տակ ընկած որոշ երկրների սուբյեկտիվ պատգամավորների շնորհիվ ԵԽԽՎ-ն համարում է, որ Ադրբեջանում ամեն ինչ նորմալ է մարդու իրավունքների տեսանկյունից, դրանից էլ ավելի են մեծանում ներքին լարվածությունն ու ընդվզումները: Այնպես որ, Ադրբեջանին լավություն չեն արել, այլ վատություն: Հայաստանի համագործակցության և ստանձնած պարտավորությունների շրջանակներում, տարբեր ժամանակներում որոշակի խնդիրներ են առաջ եկել, սակայն մեր իշխանությունները խելամիտ կերպով ընդունել են բացերը և լուծումներ տվել: Դրա համար բարեփոխումների շարունակականությունը ժողովրդավարության հաստատման դաշտում տվել է այնպիսի արդյունքներ, որ այժմ չնչին դետալների շուրջ են տեղի ունենում դիտողությունները: Սա նշանակում է առաջընթաց` ձեռքբերում:
-Համաձայն եմ Ձեզ հետ, որ ժողովրդավարության հաստատված և դրան ուղղված օրենսդրական և ինստիտուցիոնալ բարեփոխումների առումով Հայաստանն առաջատար է: Սակայն դրանից, օրինակ, Ղարաբաղի կարգավորման հարցը դեռևս չի շահել: Եթե միջազգային կառույցներն ավելի կոշտ լինեին Ադրբեջանի նկատմամբ, խնդիրը, թերևս, լուծված լիներ և Ադրբեջանը շահեկան դիրքերում չլիներ:
-Համաձայն չեմ Ձեզ հետ: Ադրբեջանը շահեկան դիրքերում չէ : Կարո՞ղ եք մի օրինակ բերել, որ Ադրբեջանը շահել է:
-Ռամիլ Սաֆարովի օրինակը:
-Ի՞նչ տվեց դա Ադրբեջանին:
-Եկեք դիտարկենք, թե միջազգային հանրության` Ադրբեջանին ուղղված քննադատությունը ի՞նչ տվեց Հայաստանին:
-Հայաստանը էլի մեկ քայլով առանձնացավ Ադրբեջանից: Կրկնեմ, որ աշխարհին այսօր նավթ և գազ պետք են, ինչը գաղտնիք չէ: Ադրբեջանը դիտարկվում է որպես էներգակիր խողովակաշար: Իսկ մեր հակադրելու ամենամեծ ռեսուրսը ժողովրդավարությունն է, ժողովրդավար պետության համբավն է, քաղաքակիրթ հանրության անբաժանելի մաս դիտարկվելու մղումն է, իրավական ու սոցիալական լիարժեք հասարակություն ունենալն է, Հայաստան-Սփյուռք-Արցախ եռամիասնության միասնական ներուժի ստեղծումն է: Այդ ճանապարհին մենք ընկրկելու իրավունք չունենք։
-Այո, սակայն տնտեսական շահը միշտ գերակա է:
-Այո, այն էական է նաև քաղաքակիրթ երկրների համար: Այն կա նաև անկախ Սաֆարովի լինել-չլինելուց, իսկ սաֆարովները գալիս են ապացուցելու, որ Ադրբեջանը պետություն չէ, այլ ընդամենը խողովակաշար, որին այդպես էլ պետք է վերաբերվել: Սա նշանակում է, որ քաղաքակրթական երկխոսության, ժողովրդավարական ինստիտուտների հաստատման, միջազգային հարաբերություններում ինքնուրույն դերակատարության հնարավորություններ Ադրբեջանը չունի: Մենք պետք է արձանագրենք, որ տարածաշրջանում Հայաստանի դերակատարությունն օբյեկտիվորեն առանձնանում է: Եվ կարծում եմ, մեր շահերից է բխում Ադրբեջանի հետ հավասարության եզրերից հնարավորինս հեռու մնալը, քանի դեռ այնտեղ տիրում են ավտորիտար, սուլթանատին բնորոշ քսենոֆոբիկ, ռազմաշունչ տրամադրություններ:
- Գիտեք, առանձնանալը տեսանելի կլիներ, երբ տարածաշրջանային խոշոր միջազգային ծրագրերում Հայաստանը ներգրավված լիներ, ինչը դեռևս չի նկատվում:
-Ընդգծենք, որ Հայաստանը Հարավային Կովկասում արդեն իսկ ունի ընդգծված դերակատարություն: Տնտեսականից զատ, պակաս կարևոր չեն անվտանգությանն առնչվող խնդիրները: Եթե հարցը դիտարկում ենք տնտեսական տեսանկյունից, ապա նշենք, որ, Հայաստանը, աշխարհագրական դիրքով պայմանավորված, կարող է և այս կամ այն ծրագրում ընդգրկված չլինել, իսկ ապագայում միանալ: Իսկ այսօր, հաշվի առնելով մեր որոշ հարևանների վարած ագրեսիվ քաղաքականությունը, Հայաստանի աշխարհագրական դերակատարությունը, որպես արտաքին քաղաքական ռեսուրս, մեր իշխանությունները բարձրացրել են առավելագույն էֆեկտիվության մակարդակի, ուստի դրանով ևս Հայաստանի դերակատարությունն աճում է:

Զրուցեց Ժասմեն ՎԻԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• ՃՇՀԱՀ-ն և Ստավրոպոլի «Հյուսիս-Կովկասյան դաշնային» համալսարանը հեռահար եղանակով ստորագրեցին «Մեծ Կովկաս կոնսորցիում ստեղծելու մասին» համաձայնագիրը
• «Հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­թ­յուն են դրսևո­րում ՀՀ իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը»
• «Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի քա­ղա­քա­կան լու­ծու­մը պետք է գտն­վեր այս պա­տե­րազ­մից ա­ռաջ»
• ՃՇՀԱՀ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում բացվեց ինտերակտիվ ուսուցման ռուսաց լեզվի առաջին կենտրոնը
• «Դուռ-լու­սա­մուտդ պինդ փա­կիր, ու­րի­շին գող մի հա­նիր»
• Կռա­պաշ­տու­թ­յու­նը քան­դեց Հա­յաս­տա­նը
• «Նո­յեմ­բե­րի 4-ի դրու­թ­յամբ Շու­շիում մեր դիր­քե­րը բո­լոր ա­ռում­նե­րով նպաս­տա­վոր են ե­ղել»
• «Որ­քան հիաս­թափ­ված եմ նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից, այն­քան էլ հիաս­թափ­ված եմ ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից»
• ՃՇՀԱՀ-ն 6 մլն դրամ է փոխանցել «Զինծառայողների ապահովագրության» հիմնադրամին և «Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոն»-ին
• ՃՇՀԱՀ հոգաբարձունների խորհրդի նիստում մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին Ղարաբաղի պատերազմում իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի զոհաբերած նահատակների հիշատակը
• «Պատերազմ և խաղաղության» նոր տարբերակը․ «վաճառված է» Արցախը, վտանգված է Հայաստանը
• Պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րում փաս­տա­թուղթն ին­չու՞ բո­վան­դա­կա­յին փո­փո­խու­թ­յուն չի կրել
• Արդեն ե­րեկ պետք է մե­կու­սաց­վեին և պար­տա­դիր թես­տա­վոր­վեին
• Գեր­շա­հույթ` պա­տե­րազ­մի հաշ­վին
• «Լար­վա­ծու­թ­յան մե­ծաց­մա­նը զու­գա­հեռ ես-ը ա­վե­լի է ձուլ­վում մենք-ին»
• «Հա­յե­րը ոչ միայն լավ գոր­ծա­րար­ներ են, այլև լավ մար­տիկ­ներ»
• ՃՇՀԱՀ-ը 15 մլն 500 հազար դրամ է փոխանցել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամին»
• «Մեր ամ­րոց­նե­րի պա­տե­րի տակ լավ ջարդ են ու­տում և ու­տե­լու են»
• ՊԵԿ-ը միանձ­ն­յա՞ է ո­րո­շել
• Վլադ Ասատրյանը միաձայն վերընտրվեց ՃՇՀԱՀ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ

Մեկնաբանություններ